بخش عظيمي از محتواي اسلام را نوعدوستي، ايثار، خدمت به ديگران، كمك به درماندگان، كارگشايي براي مشكلات مردم و قضاي حاجت گرفتاران تشكيل مي دهد.
در روابط اجتماعي، كساني بر دلها حكومت مي كنند كه دلشان را خانه مهر و محبت مردم كرده باشند. برعكس، آنان كه «خود» را بيش از همه مي پسندند و «خود» را بيش از ديگران دوست دارند و آسايش و راحتي خود را بر ديگران ترجيح مي دهند، نه نزد خدا و رسول اعتباري دارند، نه در دل و جان مردم، جايي و موقعيّتي! ...
گوهر «خدمتگزاري به مردم»، تنها در دلهاي وارسته از منيّت و خودخواهي يافت مي شود. خداي مهربان، بندگانش را دوست دارد. كساني را هم كه به بندگان خدا خدمت و مهرباني كنند، دوست مي دارد و اين مقتضاي محبت و علاقه است.
•تا تواني به جهان، خدمت محتاجان كن به دمي يا درمي، يا قلمي يا قدمي
•به دمي يا درمي، يا قلمي يا قدمي به دمي يا درمي، يا قلمي يا قدمي
خدمت، سرمايه ی سروري
خيلي ها به سيادت و سروري و عزت و محبوبيّت علاقه مندند، ولي راه به دست آوردن آن را نمي دانند. اصلاً سخن را اين گونه عنوان كنيم كه:
در دلهايمان چه اندازه «جا» براي ديگران باز كرده ايم؟
در زندگيمان چه ميزان وقت، به مردم اختصاص داده ايم؟
و ... اساسا تا چه حدّ به فكر مردم و مشكلات، رنجها و اندوههاي آنانيم؟
شايد كساني بگويند: ما خود، گرفتاريهاي فراوان داريم. اگر گريستن است، بايد به حال خود بگرييم و اگر كمك است، خود محتاج به كمكيم ...
ولي ... ايثار و فتوّت و جوانمردي چه مي شود؟
اگر مسائل و مشكلات مسلمانان برايمان اهميتي نداشته باشد كه اصلاً مسلمان نيستيم! چون كه مسلماني تنها به اسم و شناسنامه و نماز نيست. بخش عظيمي از محتواي اسلام را نوعدوستي، ايثار، خدمت به ديگران، كمك به درماندگان، كارگشايي براي مشكلات مردم و قضاي حاجت گرفتاران تشكيل مي دهد.
باز هم براي چندمين بار، گوش جان را با اين حديث نبوي بنوازيم كه فرمود:
«مَنْ اَصْبَحَ لا يَهْتَمُّ بِامُورِ المُسْلِمينَ فَلَيْسَ مِنَ الاسْلامِ في شَئٍ، وَ مَنْ شَهِدَ رَجُلاً يُنادي «يا لَلْمُسلِمينَ!» فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ مِنَ المُسلمينَ.»كسي كه در حالي صبح كند كه به امر مسلمانان بي فكر و اهتمام باشد، بهره اي از اسلام نبرده است و هر كس شاهد فريادخواهي و كمك طلبيدن مردي باشد كه مسلمانان را به ياري مي طلبد، اما پاسخي به او ندهد، از مسلمانان نيست!
پس بايد بخشي از دل، محبّت، فكر، زندگي، تلاش، اهتمام، عشق ورزيدن و دلسوزي كردن ما نسبت به ديگران باشد كه بندگان خدايند و آفريدگار، از اين راه، بندگان ديگرش را مي آزمايد.
نتيجه اين مردم دوستي و همياري نيز، محبوبيّت و سيادت است.
هر كه براي مردم كار كند، مردم نيز او را دوست خواهند داشت.
هر كه خدمتگزار جامعه باشد، از حق شناسي مردم بهره مند مي شود و هر كه به مردم نيكي كند، در دلها جاي مي گيرد.
•فريدون فرّخ، فرشته نبود به داد و دهش يافت آن نيكويي تو داد و دهش كن، فريدون تويي
•ز مشك و عنبر سرشته نبود تو داد و دهش كن، فريدون تويي تو داد و دهش كن، فريدون تويي
اين حقيقت را، پيش از هر چيز، در حديث مي خوانيم كه:
«سَيّدُ القومِ خادِمُهُم»
سرور هر گروهي، خدمتگزار آنان است.
طنين كلام معطّر حضرت امام راحل (قدس سّره) در گوشمان است كه فرمود: «به من رهبر نگوييد، به من خدمتگزار بگوييد».
خدمتگزاري به بندگان خدا، غير از آنكه رسالت دولتمردان و مسؤولان اجرايي و متصديان امور در ادارات و نهادهاست، وظيفه هر يك از ما در معاشرت با همنوعان خودمان است.
كارگشايي
از توفيقات مهم يك انسان، آن است كه گشايش معضلات مردم به دست او باشد. نعمتي است كه هزاران شكر و سپاس مي طلبد. كارگشايي، از مقدسترين خدماتي است كه مورد قبول و امضاي آيين خدا و شرعِ محمدي(ص) است.
با عنوانِ «قضاء حاجت مؤمن»، انبوهي عظيم از روايات نقل شده كه اهميت و فضيلت و قداست كارراه اندازي و رفع نياز مردم و برطرف كردن مشكلات آنان و ... خلاصه در خدمت مردم و جامعه بودن را بيان مي كند. اين كار را بايد به حساب خدا گذاشت و چشم تشكر و اجر هم از او داشت، نه از مردم.
•تو نيكي مي كن و در دجله انداز كه ايزد در بيابانت دهد باز
•كه ايزد در بيابانت دهد باز
«قصد قربت»، مايه ثمربخشي و ثواب الهي و ارزشمندي نيكوكاريهاست، و ريا آفت آن به شما مي رود.
آنان كه خالصانه و بي توقّع و چشمداشت، گره از كار بسته مردم مي گشايند، بندگان خاصّ خدا و مأموران ويژه الهي اند. توفيق و امداد الهي را همراه دارند، فيض دنيوي و اجر اخروي نيز، دستاوردِ اين خدمت است. به اين حديث زيبا از حضرت رضا(ع) توجه كنيد:
«اِنَّ لِلّهِ عِبادا فيِ الأرضِ يَسْعَوْنَ في حَوائجِ النّاسِ، هُمُ الآمِنوُنَ يَوْمَ القيامَةِ.»
خداوند را در روي زمين، بندگاني است كه كارشان تلاش براي رفع نياز و حاجت مردم است. آنان روز قيامت، ايمن و آسوده اند.
آري ... رنج دنيا و راحتِ آخرت!
شنيده ايد كه امام معصوم، طواف حج را رها كرد و به كار ديگران رسيد، يا كسي را كه ديگري صدايش مي كرد و او به طواف مشغول بود، توبيخ كرد كه: مگر نمي داني انجام كار ديگران، از خيلي طوافها برتر و ثوابش بيشتر است؟ نبيّ مكرّم اسلام(ص) هم فرموده است:
«خَيْرُ النّاسِ مَنِ انْتَفَعَ بِهِ النّاس»
بهترين مردم كسي است كه مردم از او سود و بهره ببرند.
طنين كلام معطّر حضرت امام راحل (قدس سّره) در گوشمان است كه فرمود: «به من رهبر نگوييد، به من خدمتگزار بگوييد».
کتاب اخلاق معاشرت جواد محدثی